ลิ้นมังกรแคระ linmangkonkae

ลักษณะทั่วไป

ลิ้นมังกรแคละ เป็นไม้ล้มลุก อายุหลายปี มีเหง้าทอดเลื้อยไปตามผิวดิน เห็นข้อปล้องชัดเจน ทุกส่วนของต้นอวบน้ำ เปราะหักง่าย มีใบเดี่ยว ออกเวียนสลับรอบต้น หรือเรียงสลับระนาบเดียว รูปใบมีหลายแบบ ทั้งรูปใบหอก รูปแถบกว้าง รูปไข่กลับ รูปช้อน รูปรี และเป็นแท่งกลมยาว ขนาดแตกต่างกันตั้งแต่ 3 เซนติเมตรจนยาวกว่า 1 เมตร แผ่นใบหนาอวบน้ำ ขอบใบเรียบเป็นสันแข็งหรือเป็นคลื่น มีสีสันและลวดลายแตกต่างกัน บางชนิดมีเส้นใยเหนียวที่ใช้ทำเชือก

การขยายพันธุ์

สามารถขยายพันธุ์ได้ 4 วิธีคือ วิธีการแยกหน่อ วิธีการปักชำใบ วิธีการเพาะเมล็ด และวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ โดยในแต่ละวิธีจะมีข้อดีและข้อด้อยที่แตกต่างกันกล่าวคือ

• วิธีการเพาะเมล็ด เกิด จากการผสมพันธุ์ของดอกลิ้นมังกร ซึ่งอาจเกิดจากการผสมในต้นเดียวกันหรือเกิดจากการผสมข้ามสายพันธุ์ การขยายพันธุ์ด้วยวิธีนี้เหมาะสำหรับการพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ ๆ เนื่องจากการผสมข้ามสายพันธุ์และการกลายพันธุ์ของต้นที่เกิดจากเมล็ดจะมี พันธุ์ใหม่ ๆ เกิดขึ้น แต่ต้องใช้ระยะเวลาพอสมควรเช่นเดียวกับการคัดเลือกสายพันธุ์ชนิดอื่น ๆ

• วิธีการแยกหน่อ เมื่อ ถึงอายุที่เหมาะสมลิ้นมังกรจะมีการแตกหน่อจากหัวใต้ดินออกมาอย่างต่อเนื่อง ผู้ปลูกเลี้ยงสามารถขุดหัวแล้วแยกหน่อยขยายพันธุ์ การขยายพันธุ์วิธีนี้ใช้ระยะเวลาไม่นานและต้นลูกที่ได้จะมีลักษณะเหมือนกับ ต้นแม่ทุกประการ จึงเหมาะแก่การขยายพันธุ์ในเชิงการค้า

• วิธีการปักชำใบ โดยการตัดใบลิ้นมังกรออกเป็นชิ้นหรือท่อน และสามารถนำไปปักลงวัสดุเพาะปลูกได้ทันทีในบางสายพันธุ์การขยายพันธุ์ด้วย วิธีนี้เมื่อใบปักชำเจริญเติบโตและแตกหน่อออกมา ต้นลูกที่ได้จะมีลักษณะผิดเพี้ยนไปจากต้นแม่ จึงไม่เหมาะที่จะนำมาขยายพันธ์ในเชิงการค้า อีกทั้งรากอ่อนที่เพิ่งแตกออกมาจากใบที่ปักชำมักถูกทำลายด้วยแมลงปีกแข็งที่ อยู่ใต้ดินได้ง่าย

• วิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ลิ้นมังกรเป็นไม้ประดับชนิดหนึ่งที่สามารถเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อได้ แต่ยังคงมีอุปสรรคในเรื่องความสม่ำเสมอของการเจริญเติบโต และเปอร์เซ็นต์ความอยู่รอดที่ต่ำจึงไม่เหมาะแก่การขยายพันธุ์ในเชิงการค้า

ประโยชน์

ใบหรือเหง้าของลิ้นมังกรยังไม่มีการศึกษาสรรพคุณที่แน่ชัด แต่ใบของลิ้นมังกรเกือบทุกชนิดมีรสขม ซึ่งจากการรวบรวมเอกสาร และการนำเสนอในเว็บไซต์ต่างๆ พบว่า ใบลิ้นมังกรมีสรรพคุณ ดังนี้

1. ทำให้ชุ่มคอ แก้ไอ และขับเสมหะ

2. ลดอาการไข้ และเป็นหวัด

3. ใบนำมาบดใช้ประคบแผลกัดต่อยของแมลง ช่วยลดอาการปวด

4. ใบนำมาบดใช้ประคบห้ามเลือดจากบาดแผล

5. ใบใช้บดหรือบี้ทารักแผล ทำให้แผลหายเร็ว

ความเชื่อ

คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นลิ้นมังกรไว้ประจำบ้าน จะช่วยป้องกันอันตรายจากภายนอกได้ เพราะบางคนเรียกลิ้นมังกรอีกชื่อหนึ่งว่าหอกพระอินทร์ ซึ่งเป็นอาวุธชนิดหนึ่งของพระอินทร์ ที่ใช้ในการต่อสู้และปกป้องศัตรูจากภายนอก ดังนั้นลิ้นมังกรจึงเป็นไม้ที่มีความศักดิ์สิทธิ์ เพราะเป็นไม้ที่มีความสำคัญของพระอินทร์ในสมัยพุทธกาล เกร็ดความรู้อื่นๆ นอกจากนี้ ลิ้นมังกรยังเป็นไม้ฟอกอากาศที่องค์การนาซ่าได้นำมาทดลองวิจัย ซึ่งก็ได้ผลวิจัยว่าต้นลิ้นมังกรจะมีลักษณะพิเศษกว่าพันธุ์ไม้ชนิดอื่นคือ จะคายก๊าซออกซิเจนในเวลากลางคืน ส่วนกลางวันจะปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์แทน ทำให้สามารถปลูกต้นลิ้นมังกรในบ้านได้โดยไม่มีอันตรายต่อคนในบ้าน